Groeiend bos

Ten westen van het Aelmoeseneiebos (eigendom UGent en Agentschap Natuur en Bos) ontwikkelen Natuurpunt en ILVO de Gondebeekvallei. Al deze gebieden maken deel uit van een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden Natura 2000.

Een van die Natura 2000-gebieden zijn de Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek die zich uitstrekken van Merelbeke (Oost-Vlaanderen) tot Bonheiden in Vlaams-Brabant. In onze regio maken onder andere de volgende bossen daar deel van uit: Makegemse bossenGentbosAelmoeseneiebosOverstromingsgebied MoortseleGootbosHoekske Ter Hulst en het Betsbergbos.

In onze buurt strekken de ‘bossen van het zuidoosten van de zandleemstreek’ zich uit van de Makkegemse bossen (linksonder) tot het Aelmoezeneiebos (rechtsboven) – bron: European Environmental Agency (https://eunis.eea.europa.eu/sites/BE2300044)

ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek) is een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoekscentrum van de Vlaamse overheid. Het krijgt van die overheid de opdracht mee te werken aan de verduurzaming van de landbouw, visserij en agrovoedingssector.

Hun centrale dienst is gelegen in de Burgemeester Van Gansberghelaan in Lemberge. Daarrond liggen allerlei proefvelden en -hoeven. ILVO heeft dus ook velden in eigendom bij de Gondebeekvallei, ten westen van deze van Natuurpunt, ten noorden van de beek en langs de Landskoutersesteenweg richting Lemberge.

De lichtgroene percelen zijn delen van de ‘onderzoekskouter’ van ILVO die deel uitmaken van de Gondebeekvallei

Hiervoor heeft ILVO nu een natuurbeheerplan opgesteld. De plannen zijn ook kort weergegeven op een plakaat langs de Landskoutersesteenweg op de hoek met het Zonneveld.

Het wil zo bijdragen tot “het behoud van natte weides en waardevolle ecologische graslanden met extensief grasland beheer”. Het draagt ook bij tot de doelstelling
van het Rodelandproject om een ecologische verbinding te realiseren tussen de Makegemse bossen en het Aelmoeseneiebos via de Gondebeekvallei.

Tussen de Universiteit Gent, het Agentschap Natuur en Bos, Natuurpunt en ILVO is er trouwens regelmatig overleg om het beheer van deze natuurgebieden te coördineren.

Wapenen tegen klimaaverandering

Deze week meldde de VRT ook dat de provincie Oost-Vlaanderen de komende drie jaar werken uitvoeren samen met plaatselijke partners om de stroomgebieden van de Gondebeek en Zwalmbeek weerbaarder te maken tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Er zal gewerkt worden op grondgebied van Merelbeke, Oosterzele, Melle, Zwalm, Horebeke, Brakel en Zottegem. Dat gebeurt door de aanleg van erosiepoelen, erosiedammen en bufferstroken.

Meer info op https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/06/06/streek-vlaamse-ardennen-wapent-zich-tegen-klimaatverandering-met/

Share Button

Het Aelmoeseneiebos ademt!

Fornalab, onderdeel bosbeheer van het departement milieu binnen de Universiteit Gent, test momenteel in het Aelmoeseneiebos wetenschappelijke toestellen uit die de CO2 opname van het bos meet. Het doel is om dit later te gebruiken in het Kongobekken waar zo’n “fluxtoren” inzicht moet verschaffen in de C02 opslagcapaciteit van het Afrikaans regenwoud. Eventuele problemen kunnen hierdoor opgelost worden vooraleer de set-up daar wordt geïnstalleerd. De eerste verzamelde data leert ons dat het Aelmoeseneiebos met dag en nachtcycli “ademt”. Er werd gemeten van 21 juli 2019 (200) tot en met 18 augustus 2019 (230).

Meettoren in het Aelmoeseneiebos (foto ForNaLab)

Bij aanwezigheid van daglicht is het bos fotosynthetisch actief en zal het CO2 opnemen. Bij te weinig licht (’s nachts) stoot het bos CO2 uit (groen, bovenste grafiek, zie onder). Dit laatste is echter minder dan wat het bos overdag aan CO2 opneemt, wat bewijst dat het bos een belangrijke rol speelt in de opname van CO2. Voor water is het omgekeerde waar: tijdens de dag wordt er waterdamp afgegeven terwijl ’s nachts de stomata (huidmondjes) sluiten en de waterdampafgifte stopt (blauw, middelste grafiek).

metingen van CO2, H2O en temperatuur tijdens de periode (ForNaLab)

Bomen zien af tijdens hittegolf

Als we verder ingaan op de data, valt het op dat ook de bomen het lastig hadden tijdens de hittegolf van eind juli. De hittegolf is met haar recordtemperaturen zichtbaar op de onderste grafiek (rood, dag 204-207). Tijdens deze periode is de CO2-opname van de bomen merkbaar lager. Dit bewijst dat de groei van de bomen aanzienlijk werd verminderd door de hittegolf.

Hi-tech meetapparatuur steekt uit boven het Aelmoeseneiebos (foto ForNaLab)

Het opnemen van deze continue en zeer nauwkeurige gegevens werd mogelijk door het installeren van zeer precieze meetinstrumenten die toelaten de broeikasgas-uitwisseling tussen een ecosysteem en de atmosfeer. De toren zal ook meteorologische data opnemen zoals bijvoorbeeld temperatuur, windsnelheid/richting en precipitatie. Deze instrumenten zijn, zoals hierboven vermeld, bestemt voor het Kongobekken. Hiermee zou UGent/men tegen eind 2020 o.a. een beter inzicht moeten krijgen over het werkelijke CO2-opslagcapaciteit van dit regenwoudgebied, het grootste ter wereld na het Amazonegebied. Hiernaast zouden de verzamelde gegevens ook een grote troef moeten vormen voor onderzoek rond het potentieel effect van klimaatsverandering op dit biodiversiteitsrijke ecosysteem.

Share Button

Nieuw stukje bos in Landskouter

Naast het oude voetbalveld van Landskouter, op percelen van de Kerkfabriek Sint-Anna te Bottelaere en Natuurpunt Oosterzele, heeft BOS+ 0.3 ha nieuw bos aangeplant (zie afbeelding).

Hoewel het over een kleine oppervlakte gaat, is deze verwezenlijking toch erg belangrijk voor de versterking van de aanwezige biodiversiteit. Bovendien leveren de nieuwe boompjes ook heel wat andere waardevolle diensten op zoals het afvangen van fijn stof en de opslag van CO2.

Nieuw stukje bos achter het oud voetbalveld

Op de site werden hazelaars, winterlindes, haagbeuken en ratelpopulieren aangelegd samen met een bosrand uit diverse struiken.

Het aanplanten gebeurde in meerdere keren met verschillende groepen. Zo werden op 13 januari 2019 bijvoorbeeld geboorteboompjes aangeplant ter ere van de jonge Suzan (zie foto).

Boomplantactie in het Aelmoeseneiebos (foto via UGent)

De bebossing kadert in het LEADER-project Populier van Hier, met steun van ELFPO. De boompjes werden verder ook gesponsord door Oxyplast en Radek Oborny, die geld inzamelde tijdens zijn stage bij de Europese Commissie.

Share Button

ILVO en unief zoeken tuiniers voor moestuintjes van 1m²

Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek ILVO en de Universiteit Gent UGENT slaan de handen in elkaar voor een nieuw en bijzonder onderzoeksproject: ‘BEL’-Landschap.  Het betreft de uitbouw van een “landschapsobservatorium” in de open ruimte tussen Lemberge (Merelbeke), Gontrode (Melle), Landskouter en Gijzenzele (Oosterzele).

Team van ILVO en UGent die een landschapsobservatorium lanceren met o.a. professor Kris Verheyen (midden onder) bij zo’n moestuintje van 1m²
(foto via ILVO)

‘Pleegtuintjes’ doen dienst als meetpunten in dit gebied. Concreet telen we in identieke tuintjes van één vierkante meter groot verschillende gewassen zoals prei, radijs, aardbei. We spreken van ‘pleeg’ omdat we actoren in het landschap uitnodigen om zich over tuintjes te ontfermen en samen met de onderzoekers nieuwe kennis te vergaren.

Daarom zijn we op zoek naar bewoners in Landskouter! Wil je meer informatie? Mail frederik.gerits@ilvo.vlaanderen.be.

Moestuintje zoekt tuinier

Houten bak, teelaarde en planten

Het betreft een onderzoek dat 3 jaar zal duren waarbij deelnemers een houten bak, teelaarde en planten krijgen en een aantal taken volgens richtlijnen van de onderzoekers uitvoeren. Je houdt de gegevens bij en mag in ruil het merendeel van de groenten zelf nuttigen.

Meer informatie in deze brochure van de onderzoekers. Op 31 januari gaat er een infovergadering door bij ILVO in Lemberge. Maar het is belangrijk dat je vóór het midden van de maand contact opneemt met de onderzoeker – zie details op de flyer hierboven.

Share Button

Het pratend bos

Bossen regelen mee het milieu, maar we kunnen die milieuregelende rol van het bos niet zien. Hoe beïnvloeden bossen het klimaat? En hoe beïnvloedt het klimaat het bos? Om deze vragen te kunnen beantwoorden, doen wetenschappers het hele jaar door onderzoek in het Aelmoeseneiebos in Gontrode-Landskouter.

Het Aelmoeseneiebos is een Pratend Bos…

Het Aelmoeseneiebos is het proefbos van de Universiteit Gent. Wetenschappers van de UGent en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) installeerden in de omheinde zone van het bos hightech sensoren op enkele bomen en op de 35 m hoge meettoren. Bij vijf beuken en vier eiken volgt een sapstroommeter hoeveel water de bomen opnemen; een dendrometer meet hoeveel dikker de stam wordt, en hoeveel hij krimpt. Op de meettoren worden de verschillende elementen van het weer continu gemeten: temperatuur, straling, luchtvochtigheid, windsnelheid en neerslag. Door al deze meetgegevens met elkaar te combineren kunnen we vertellen hoe de bomen groeien en hoe het weer (of het klimaat) de groei van de bomen beïnvloedt. De bomen in het Aelmoeseneiebos tweeten hoe het met hen gaat.

De dendrometer op een van de beuken meet hoeveel de boomstam krimpt en zwelt doorheen de dag. De solarimeter bovenop de meettoren meet de zonnestraling. (foto’s Sanne Van Den Berge)

De dendrometer op een van de beuken meet hoeveel de boomstam krimpt en zwelt doorheen de dag. De solarimeter bovenop de meettoren meet de zonnestraling. (foto’s Sanne Van Den Berge)

Niet alleen boeiend voor wetenschappers!

In het kader van een project Wetenschap & Maatschappij van de Universiteit Gent maakten we een educatief pakket en een website voor het brede publiek.

‘Met de klas het bos in’ toont leerlingen secundair onderwijs op toegankelijke wijze hoe de watercyclus onderzocht wordt in het Aelmoeseneiebos. De leerlingen gaan het bos in begeleid door ervaren natuurgidsen. Ze meten zelf, bekijken de metingen van wetenschappers in real-time op iPads en krijgen zo inzicht in de wisselwerking tussen klimaat en bos.

Leerlingen aan het werk in bos en klaslokaal tijdens de Week van de Wetenschap (foto’s: Universiteit Gent)

Leerlingen aan het werk in bos en klaslokaal tijdens de Week van de Wetenschap (foto’s: Universiteit Gent)

Op de website van het Pratende Bos kan je zelf bekijken wat de wetenschappers meten in het bos, hoe ze dat doen en waarom. Je kan er ook opzoeken hoe warm het nu is boven en onder het kronendak, hoeveel water de beuk naast de meettoren nu drinkt en …

Zie aelmoeseneiebos.ugent.be, klik op ‘pratend bos’.

Contacteer bosgidsen t’Aelmoes voor meer info over een geleid bezoek met jouw klas of groep via taelmoes@gmail.com of op het nummer 0498 73 98 85.

Share Button

Nachtleven op de toren in het Aelmoeseneiebos

In het bos is er ook heel wat leven na zonsondergang. Onderzoekers het Forest & Nature Lab van Universiteit Gent en de Vleermuizenwerkgroep Oost-Vlaanderen proberen dit in kaart te brengen en zijn daarom soms ook ’s nachts in het bos aanwezig.

Nachtvlinderonderzoek

Ongeveer om de twee weken is er van augustus 2014 tot en met augustus 2015 ’s avonds en ‘s nachts een blauw schijnsel te zien op de verschillende verdiepingen van de onderzoekstoren in het Aelmoeseneiebos. Het schijnsel komt van lampen die daar geplaatst zijn om nachtvlinders aan te trekken. Onderzoekers van het Labo voor Bos & Natuur van de Universiteit Gent kijken dan de volgende ochtend welke nachtvlinders bij welke lamp zitten.

Het doel van dit onderzoek is om iets bij te leren over de levenswijze van nachtvlinders in bossen en specifiek over de hoogte waarop ze vliegen. Voor meer info over dit onderzoek kan u terecht bij Pallieter De Smedt (pallieter.desmedt@ugent.be) en Pieter Vangansbeke (pieter.vangansbeke@ugent.be).

Nachtvlinders en vleermuizen in het Aelmoeseneiebos: links groot avondrood (foto: Pallieter De Smedt), rechts gewone grootoorvleermuis (foto: René Janssen)

Nachtvlinders en vleermuizen in het Aelmoeseneiebos: links groot avondrood (foto: Pallieter De Smedt), rechts gewone grootoorvleermuis (foto: René Janssen)

Vleermuizen

Vleermuizen zijn echte nachtdieren en jagen ’s nachts op muggen, vliegjes, … en ja, ook op nachtvlinders! Er is weinig geweten waar vleermuizen in bossen hun voedsel gaan zoeken en daarom werd beneden én boven van de toren in het bos een microfoon geplaatst die de vleermuizengeluiden opneemt. Zo komt men te weten welke soorten vleermuizen, wanneer en in welk aantal in de toppen van de bomen of meer boven de grond komen jagen.

Tussen juli en september wordt driemaal telkens gedurende één week onderzoek gedaan. Het materiaal bestaat enkel uit 2 microfoons en een opnametoestel en heeft geen invloed op het bosleven of de omgeving. Voor verdere vragen kan u gerust contact opnemen met David Galens (david.galens@skynet.be) of Bart Opstaele (info@greenspot.be).

Share Button