Stap jij ook op je fiets op zondagnamiddag 10 september voor een unieke tocht van 15 km door ons mooie Rodelandlandschap?
Op de stopplaatsen langs de route kom je mooie en tegelijk ‘nuttige’ bloemenranden tegen, ontdek je wat je zoal kan doen met het hout van knotbomen en hoe je een gezonde bodem kan herkennen.
Ook voor jonge fietsers valt er heel wat te beleven! Wat denk je bijvoorbeeld van een workshop zaadbommen maken, insecten determineren of speelde je al eens mikado met grote wilgentakken?
Je leert meteen ook de unieke korte keten initiatieven langs de route kennen: oesterzwammen – biogroenten – honing – groene asperges – hoeveijs en uiteraard ook het Rodelandbrood. Ideale gelegenheid om de landbouwers, de imker en de bakkers eens zelf te ontmoeten!
Initiatief van Rodeland, de Proefhoeve Bottelare (UGENT & HOGENT), Boerennatuur Vlaanderen en de Provincie Oost-Vlaanderen in samenwerking met lokale korte ketenproducenten en de gemeenten Merelbeke en Oosterzele in het kader van het Plattelandsproject ‘Samen+Werken aan het landbouwlandschap in Rodeland’.
Start- en eindpunt:
Proefhoeve van Bottelare, Diepestraat 1, Merelbeke (Haal daar eerst je fietskaart op)
Wanneer
Zondagnamiddag 10 september, vrije start tussen 13u en 15u. Zorg dat je terug op de Proefhoeve bent voor 17u30.
Inschrijven
Deelnemen is gratis, maar inschrijven is noodzakelijk en kan tem 3 september via onderstaande link of door een mailtje te sturen naar info@rodeland.be met je naam, gemeente, het aantal volwassenen en het aantal kinderen.
Op zondag 2 oktober is de aanleg van een eerste nieuwe poel uit het Poelenplan Rodeland publiekelijk gevierd. Poelen geven een boost aan de biodiversiteit en zijn dus een aanwinst voor fauna en flora in de regio. Deze poel ligt in de Meersstraat in Gontrode aan de rand van een belangrijke natuurkern die bestaat uit het Natuurgebied Gondebeek en het Aelmoeseneiebos. Het gebied is op Europees niveau beschermd als Natura 2000-gebied. De poel is aangelegd door het Regionaal Landschap Schelde-Durme op een perceel van Natuurpunt Oosterzele. De gemeente Merelbeke legde ook 2 poelen aan naast de Lembergestraat.
Via een mensenketting is water overgebracht van een bestaande waardevolle poel in Merelbeke naar de nieuwe poel in Melle. Natuurpunt Oosterzele organiseerde nav het poelenfeestje ook gidsbeurten in het Natuurgebied Gondebeek.
menselijke ketting die het water aanvoert om de niewe poel te vullen (foto Rodeland)
Poelenplan Rodeland: 30 bestaande en 30 nieuwe poelen
Poelen zijn echte hotspots voor biodiversiteit: ze dienen als leefgebied voor amfibieën (salamanders, kikkers en padden) en insecten zoals libellen, als groeiplaats voor water-, moeras- en oeverplanten, maar ook als drinkplaats voor vogels en zoogdieren. De Provincie Oost-Vlaanderen is een van de 20 partners die in het gebied samenwerken om de open ruimte in Rodeland te versterken. Geïnspireerd door het succesvolle Poelenplan van de gemeente Merelbeke dat al in 2005 werd opgemaakt, liet het provinciebestuur in 2021 een poelenplan opmaken voor de andere drie Rodelandgemeenten.
Dit poelenplan brengt de actuele aanwezigheid van amfibieën in kaart binnen de perimeter van het landschapsproject Rodeland op het grondgebied van Gavere, Melle en Oosterzele. Het rapport is een bruikbaar instrument voor het optimaal beheer van 30 bestaande poelen. Ook worden 30 extra locaties gesuggereerd die geschikt zijn om nieuwe poelen aan te leggen.
Riet Gillis – gedeputeerde voor o.a. Milieu en Natuur en voorzitter Regionaal Landschap Schelde-Durme: “in het poelenplan Rodeland worden 30 locaties voor nieuwe poelen voorgesteld. Ik ben blij dat we op zo’n korte termijn al een eerste nieuwe poel kunnen realiseren, als belangrijke schakel in het gemeentegrensoverschrijdend netwerk van poelen in de Gondebeekvallei.”
Poelencluster in de Gondebeekvallei
Deze nieuwe poel in de Meersstraat in Melle ligt vlakbij 2 poelen die al in 2019 werden aangelegd door de gemeente Merelbeke. In deze poelen troffen de vrijwilligers van Natuurpunt Oosterzele intussen al Alpenwatersalamander, Kleine watersalamander en Vinpootsalamander aan.
Ook Merelbeke liet de voorbij weken 2 nieuwe poelen aanleggen op haar grondgebied, in de buurt van de Landskoutersesteenweg. De komende jaren zullen nog meer poelen worden aangelegd in de Gondebeekvallei. Zo heeft ook het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) concrete plannen voor de aanleg van een poel op een van haar percelen in de Gondebeekvallei.
Een van de twee nieuwe poelen aangelegd door Merelbeke langs de Lembergestraat
Een gemeentegrensoverschrijdend poelennetwerk in de Gondebeekvallei is dus in wording! Dit is volledig in lijn van de aanbeveling uit het Poelenplan Rodeland: de aanleg van poelenclusters op geschikte locaties. Poelenclusters zijn meerdere poelen op korte afstand, op minder dan 400m van elkaar. Salamanders, kikkers en padden zijn immers weinig mobiel. Voor dergelijke soorten is het van levensbelang dat er voldoende uitwijkmogelijkheden zijn indien een bestaande locatie minder of ongeschikt zou worden. Risicospreiding is erg belangrijk voor het behoud en de uitbouw van duurzame amfibieënpopulaties.
Ook de geplande amfibieëntunnels onder de Landskoutersesteenweg, die het natuurgebied Gondebeekvallei met de Driesbeek- en Molenbeekvallei meer stroomopwaarts zullen verbinden, zullen de kansen voor de uitbouw van duurzame amfibieënpopulaties in de vallei vergroten.
Dirk Fiers, conservator Natuurgebied Gondebeek – Natuurpunt Oosterzele: “ ‘Alles van waarde is weerloos’ (Lucebert 1974). Laat ons daarom de handen in elkaar slaan en onze kwetsbare natuur in Vlaanderen de extra steun geven die ze verdient en broodnodig heeft. Zo willen we met deze poel zorgen voor de verdere uitbouw van een duurzaam netwerk van amfibieënpoelen in de Gondebeekvallei.”
Rodeland: open ruimte met zichtbare terreinrealisaties
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme legde deze poel aan op een perceel van Natuurpunt Oosterzele. Het Regionaal Landschap geeft binnen haar werkingsgebied in een eerste fase advies aan de aanvragers van nieuwe poelen, o.a. ivm de geschiktheid van de locatie, de meerwaarde voor biodiversiteit en landschap,… Ze vraagt vervolgens de vergunning aan of biedt ondersteuning bij de aanvraag. Daarna voert ze de graafwerken uit met een ervaren aannemer en geeft tips voor het beheer.
Ook elders in de 4 Rodelandgemeenten wordt volop gewerkt aan poelen. Zo zal het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen dit najaar nog een nieuwe poel graven en vier bestaande poelen herstellen in Oosterzele en Gavere. En de gemeente Merelbeke legde een paar weken geleden haar 68ste poel aan sinds de start van het Poelenplan Merelbeke in 2005!
De 20 Rodelandpartners willen gebiedsgericht samenwerken aan het natuur- en landbouwlandschap in Rodeland waarbij de focus ligt op concrete terreinrealisaties. Het uitbreiden van het poelennetwerk in de Gondebeekvallei is daar een mooi voorbeeld van. Frederik De Buck, schepen van de gemeente Melle: “Het Rodelandproject is een prachtig voorbeeld van samenwerking over diverse grenzen heen. Over de grenzen van de gemeenten heen wordt er hier een project verwezenlijkt waarbij zowel natuurverenigingen als landbouworganisaties en educatieve partners elkaar vinden om samen in het belang van mens, dier en plant klimaat adaptieve projecten te realiseren.”
Rodeland is een landschapsproject op het grondgebied van de gemeenten Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele. Overheden, natuur- en landbouworganisaties en onderzoeksinstellingen werken er samen om het landschap rond de Makegemse bossen, het Gentbos, het Aelmoeseneiebos en de beekvalleien van de Gondebeek, de Driesbeek en de Molenbeek te versterken en verder te ontwikkelen.
Op dinsdag 10 mei 2022 stelde de provincie Oost-Vlaanderen in Moortsele een poelenplan voor om in Oosterzele, Melle en Gavere meer plaats te voorzien voor amfibieën, libellen en (water)planten. Het zijn ware hotspots voor biodiversiteit.
Het provinciebestuur bestelde daarom in 2021 het Poelenplan Rodeland bij Natuurpunt Studie. Dit rapport brengt de actuele aanwezigheid van amfibieën in kaart op het grondgebied van Gavere, Melle en Oosterzele. Het rapport is een bruikbaar instrument voor het optimaal beheer van 30 bestaande poelen. Ook worden 30 extra locaties gesuggereerd die geschikt zijn om nieuwe poelen aan te leggen.
In de studie worden ook 6 poelen uit Landskouter toegelicht en nog ’s 3 nieuw aan te leggen poelen uit ons dorp voorgesteld.
Klik op de foto om het poelenplan te raadplegen
Een poel is een ondiepe omsloten kom in het landschap met stilstaand oppervlaktewater. Poelen brengen variatie in een terrein, hetgeen verscheidenheid aan planten- en diersoorten oplevert. Net als knotrijen zijn poelen typische elementen in het Oost-Vlaamse landschap. Ook al nemen poelen maar een kleine oppervlakte in, toch verdwijnen ze uit ons landschap.
“In dit poelenplan wordt de basis gelegd voor een veerkrachtige en sterke aanwezigheid van talrijke amfibieën in de drie Oost-Vlaamse gemeenten. Dit poelenplan is één van de bijdragen van Provincie Oost-Vlaanderen als actieve partner in het landschapsproject Rodeland. Het poelenplan is een mooi voorbeeld van onze inzet als Provincie voor gebiedsgericht natuurbeleid en het bevorderen en beschermen van onze prioritaire soorten. Samen met de betrokken eigenaars, andere overheden, de regionale landschappen en natuurverenigingen actief in Rodeland, willen we met dit plan een boost geven aan de biodiversiteit.”
gedeputeerde Riet Gillis, bevoegd voor Natuur
De vinpootsalamander (foto Brecht Alderweireldt)
Bijzondere amfibiesoorten
In opdracht van het provinciebestuur onderzocht Natuurpunt Studie in 2021 30 bestaande poelen in Gavere, Melle en Oosterzele, binnen de perimeter van het landschapsproject Rodeland. Op verschillende tijdstippen werden de 30 poelen, evenwichtig verspreid over het studiegebied, bemonsterd met fuiken en schepnet. Deze waarnemingen gebeurden op zicht of op geluid, in verschillende levensstadia en zowel overdag als ’s nachts. Deze geïnventariseerde waarnemingen vormen de wetenschappelijke basis van dit praktische rapport.
“In totaal hebben we zeven soorten amfibieën vastgesteld: alpenwatersalamander, vinpootsalamander, kleine watersalamander, gewone pad, bruine kikker, bastaardkikker en de exotische meerkikker. Vooral de talrijke aanwezigheid van de vinpootsalamander is positief. Dit is een belangrijke soort voor de provincie Oost-Vlaanderen, waardoor vol wordt ingezet op het versterken van de bestaande populaties.”
Dominique Verbelen, onderzoeker Natuurpunt Studie
Voor de kleine watersalamander worden heel wat initiatieven genomen om het leefgebied van deze soort te versterken. Dit is immers een ambassadeursoort voor intacte kleinschalige landschappen met een hoge dichtheid aan houtkanten, knotwilgenrijen, struweelbosjes, rommelhoekjes, hooilanden en poelen.
Verslag van AVS over de voorstelling van het poelenplan van de provincie aan het Erfgoedhuis in Moortsele
Ambitieus poelenplan van Merelbeke uit 2005 als inspirerend voorbeeld
De drie gemeenten uit deze studie, Gavere, Melle en Oosterzele, maken net als buurgemeente Merelbeke, deel uit van Rodeland. Dit is een landschapsproject met 20 samenwerkende partners, waaronder Provincie Oost-Vlaanderen. Eén van de 14 doelstellingen van het Rodelandproject is het uitwerken van maatregelen voor het herstel, behoud, versterking en uitbreiding van de leefgebieden van Europees beschermde soorten.
Reeds in 2005 liet het lokaal bestuur van Merelbeke een ambitieus poelenplan voor hun grondgebied opmaken. Sindsdien zijn in Merelbeke 63 nieuwe poelen aangelegd en zijn de salamanderpopulaties er sterk op vooruit gegaan. Het grootste succes werd geboekt met de kamsalamander: deze soort werd in 2004 slechts in drie poelen (en in lage aantallen) aangetroffen. In 2021 werd deze Rode Lijst‐soort in maar liefst 16 poelen aangetroffen en ook het aantal exemplaren dat in elk van deze locaties werd geregistreerd, is aanzienlijk toegenomen.
Voor het provinciebestuur Oost‐Vlaanderen is het Merelbeekse poelenplan een succesvol voorbeeld dat absoluut navolging verdiende. Met haar gebiedsgericht natuurbeleid zet de Provincie o.a. in op het stimuleren van biodiversiteit, het beschermen van provinciaal prioritaire soorten, het creëren van natuurverbindingen, het creëren van klimaatbuffers zoals bos en natte natuur.
Vrijwillig in actie voor bestaande en nieuwe poelen
Omdat ze uit het landschap verdwijnen, stelt het poelenplan Rodeland ook 30 geschikte locaties voor om nieuwe poelen aan te leggen. Deze voorstellen houden geen enkele verplichting in naar de betreffende grondeigenaars en/of beheerders. De aanleg van nieuwe poelen zal enkel gebeuren op vrijwillige basis.
Aanleg en goed onderhoud van poelen is essentieel. Zonder goed beheer groeit een poel vanzelf weer dicht.
Poelen zijn veelzijdig: ze kunnen dienen als groeiplaats voor water-, moeras- en oeverplanten, als leefgebied voor amfibieën, als leefgebied voor insecten zoals libellen, maar ook als drinkplaats voor vogels en zoogdieren.
Poelen kwamen vroeger frequent in het landschap voor, o.a. als drinkplaats voor vee. Net als knotbomen, heggen of houtkanten verliezen poelen grotendeels hun functies in de moderne agro-industrie. Ook de instroom van meststoffen en pesticiden uit aangrenzende intensief beheerde percelen is voor poelen nefast, net als drainagetechnieken en verdroging als gevolg van de klimaatverandering.
Het landschapsproject Rodeland in de gemeenten Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele schakelt een versnelling hoger.Minister van Natuur Zuhal Demir keurde er 2 natuurherstelprojecten goed: optimalisatiewerken voor een vleermuizenkolonie in Vurste en amfibietunnels in Landskouter.
Vleermuizen in de kerk van Vurste
De projectsubsidie soorten rond de vleermuizenkolonie werd ingediend door Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen in samenwerking met Vespertillio vzw en de Kerkfabriek. De zolder van de kerk van Vurste wordt verder ingericht voor de kraamkolonie. Hierbij worden onder andere nissen hersteld, kabelgaten afgesloten en invliegopeningen geoptimaliseerd. Dit project kadert in een ruimer project waarbij ook de kerken van Eine, Lede, Lozer en Mullem worden ingericht. Vleermuizen zijn Europees beschermd en veel soorten zijn bedreigd of achteruitgaand. Kerkzolders vormen sleutelplaatsen omdat de jongen van een reeks soorten daar geboren en grootgebracht worden. Het subsidiebedrag voor de kerk van Vurste bedraagt 8.313 euro.
De jaarlijkse paddentrek in Landskouter: weldra geen oversteek, wel tunnels onder de steenweg
Amfibietunnels Landskouter
De projectsubsidie voor de amfibietunnels onder de Landskoutersesteenweg aan de kruising met de Uilhoek/Lembergestraat werd ingediend door de gemeenten Merelbeke en Oosterzele in samenwerking met Natuurpunt Oosterzele. De amfibietunnels worden geplaatst bij de heraanleg van de Landskoutersesteenweg (n.a.v. het scheiden van de rioleringen) op een plek waar de lokale Natuurpuntafdeling samen met de gemeente Oosterzele al jaren een overzetactie voor amfibieën organiseert in het vroege voorjaar. De tunnels zullen zorgen voor een veilige doortocht voor diverse soorten zoals gewone pad, bruine kikker en 4 salamandersoorten (kleine water-, vinpoot-, alpenwater- en kamsalamander). Op deze wijze wordt een verbinding gecreëerd tussen het Natuurreservaat Gondebeekvallei en de percelen van het ILVO naar de stroomopwaarts gelegen Driesbeekvallei. Het subsidiebedrag bedraagt voor 5 tunnels en geleidingswanden 54.885 euro.
Rodelandproject
Rodeland is een landschapsproject op het grondgebied van de gemeenten Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele.
Overheden, natuur- en landbouworganisaties en onderzoeksinstellingen werken er samen om het landschap rond de Makegemse bossen, het Gentbos, het Aelmoeseneiebos en de beekvalleien van de Gondebeek, de Driesbeek en de Molenbeek te versterken en verder te ontwikkelen.
Op donderdag 1 oktober 2020, stelden Oost-Vlaams Gouverneur Carina Van Cauter, gedeputeerde Riet Gillis en Wim Smits van Natuur en Bos het landschapsproject Rodeland en het tijdelijk fietsparcours ‘Ontdek Rodeland op de fiets!’ voor.
Landschapsproject Rodeland
Rodeland is een landschapsproject op het grondgebied van de Oost-Vlaamse gemeenten Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele. Het project ging officieel van start op 5 juli 2019 met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst.
Overheden, natuur- en landbouworganisaties, en onderzoeksinstellingen werken samen om het landschap rond de Makegemse bossen, het Gentbos, het Aelmoeseneiebos en de beekvalleien van de Gondebeek, de Driesbeek en de Molenbeek te versterken en verder te ontwikkelen.
“Door het brede samenwerkingsverband met 20 partners worden de sterktes van elke partner optimaal benut.”
gouverneur Carina Van Cauter, voorzitter van het partnerschap
Met terreinacties willen de partners de komende jaren samen bouwen aan een soortenrijk natuur- en landbouwlandschap waar veel plant- en diersoorten zich thuis voelen. Bos- en natuurherstel, verbrede landbouw, routes voor zachte recreatie, integraal waterbeheer, erfgoed en onderzoek, … zullen in de kijker staan. En voor de inwoners wordt Rodeland een plek waar het fijn is om te genieten, te werken en tot rust te komen.
“Vanuit de Provincie brengen we expertise in op vlak van o.a. natuurontwikkeling, waterbeleid, landbouw en fietsmobiliteit. Er zijn recent al enkele ingrepen gerealiseerd die meteen zeer goed inhaken op de doelstellingen van Rodeland. Ik denk aan de heraanleg van de waterdoorlatende parking aan het Gentbos in Merelbeke, de aanleg van het Veerkrachtpad in het bosgebied van domein Borgwal in Gavere en de realisatie van de fietssnelweg langs de spoorlijn L122 (Melle-Geraardsbergen) in Moortsele en tussen Moortsele en Scheldewindeke.”
gedeputeerde Riet Gillis, bevoegd voor Natuur, Klimaat en Mobiliteit
Ontdek Rodeland op de fiets!
Om inwoners en geïnteresseerden te laten kennismaken met het Rodelandproject en de mogelijke terreinacties in de vier gemeenten, is een fietsparcours door het gebied uitgestippeld.
Het fietsparcours van 40 km voert je op een onderhoudende manier door de vier gemeenten. Je kan om het even waar op de route starten en het lusvormig parcours ook inkorten.
Onderweg kom je langs 14 stopplaatsen, waar tussen 1 en 31 oktober infoborden staan. Zo kom je meer te weten over amfibieënpoelen, trage wegen met knoestige knotwilgen, lekkere en lokale landbouwproducten, waardevol Natura 2000-gebied, nieuwe bebossingsprojecten, militair erfgoed, …
de 40 km lange fietstocht met 14 stopplaatsen start in Lemberge (Gentbos) en loopt dan zuidwaarts tot in Vurste. Nadien gaat het terug noordwaarts langs o.a. Moortsele, Landskouter en Gijzenzele. Je kan een .pdf of .gpx van het parcours downloaden op rodeland.be
Tussen 1 en 31 oktober kunnen inwoners van de vier gemeenten onderweg ook deelnemen aan de Rodelandwedstrijd. Ze maken daarbij kans op waardebonnen bij korteketenbedrijven in de regio.
“Via deze waardebonnen voor lokale hoeveproducten geven we de producenten een duwtje in de rug en kunnen inwoners kennismaken met de ‘lekker lokale’ producten van het platteland in deze regio.”
gedeputeerde Leentje Grillaert, bevoegd voor Landbouw en Middenstand
Deelnemers fietsen het parcours individueel of in kleine groep. Het parcours en het wedstrijdformulier zijn downloadbaar via www.rodeland.be of af te halen in de bibliotheken van Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele.
