“Er is een groeiende consensus over het feit dat structurele ingrepen om de lokale bestuurskracht te versterken noodzakelijk zijn. Er is de sense of urgency omwille van de financiële crisis en de bijhorende budgettaire krapte. Gemeenten trachten het gebrek aan eigen bestuurskracht vaak op te vangen door in allerhande samenwerkingsverbanden te stappen of door een beroep te doen op het provinciebestuur. In dit geval vermindert de impact van de eigen rechtstreeks verkozen mandatarissen van de gemeente en kan dit het lokaal democratisch draagvlak van het beleid aantasten”. Dat staat de lezen op bladzijde 12 van de beleidsnota over Binnenlands Bestuur en Stedenbeleid 2014-2019 van Liesbeth Homans, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur.

Vlaanderen wil haar gemeenten aanzetten tot vrijwillige fusies om de hierboven vermelde redenen. Gemeenten die daar dit jaar op ingaan kunnen dan rekenen op een subsidie van €500 per inwoner. Met ongeveer 13.500 inwoners zou dit een goede 6,75 miljoen euro in het laadje brengen voor Oosterzele. Gemeentebesturen moeten steeds vaker intercommunale samenwerkingen op poten zetten om politie, afval, culturele en andere zaken efficiënt te beheren. Dat vergt extra structuren die het democratisch niveau van de gemeente overstijgen. Naast de eenmalige subsidie van Vlaanderen zou een fusie ook een structurele besparing kunnen opleveren op basis van de schaalvergroting.

Toch blijken weinig gemeentebesturen en politici happig om onmiddellijk op de kar te springen. Zijn er ook subjectieve elementen in het spel? Hoe Oosterzeels voelen we ons? Vrezen politici en partijen voor hun posities in een groter geheel?

Kaart uit de studie van Vives (KU Leuven) met suggesties voor gemeentefusies in Oost-Vlaanderen, op basis van pendelstromen

In een studie van Vives, Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (van de KU Leuven) over een nieuwe ronde gemeentefusies worden mogelijke fusies gesuggereerd op basis van pendelstromen. Daarbij wordt Oosterzele gelinkt aan Merelbeke. Of gaat Oosterzele beter in zee met Sint-Lievens-Houtem, op basis van het landelijk karakter?

Wat denken onze lokale politici en partijen? Wat is uw mening? Tijd voor een debat.

N-VA wil beginnen met kleine gemeenten (< 10.000 inwoners) te laten fuseren

Schepen van Financiën Jan Martens erkent dat de Vlaamse subsidie aantrekkelijk is. Oosterzele heeft veel geïnvesteerd de voorbije jaren en de €500 subsidie per inwoner zou de gemeenteschuld tussen een derde en een vierde verminderen.

Martens steunt het initiatief maar vindt dat de Vlaamse regering een verplicht pad zou moeten uittekenen om kleine gemeenten (met minder dan 10.000 inwoners) te laten fuseren. “Dat op zich, zou al een geweldige verandering betekenen”, aldus de N-VA schepen. Oosterzele telt ongeveer 13.500 inwoners en zou dus niet in dat scenario vallen.

Met betrekking tot de Vives studie wil Martens een aantal zaken relativeren. “Enkel maar rekening houden met de pendelstromen of die een groot belang toekennen, miskent andere belangrijke parameters. De nabijheid en aanspreekbaarheid van het bestuur verdwijnt door een fusie met Merelbeke, want het zwaartepunt zal onmiskenbaar naar Merelbeke gaan”. Merelbeke telt 23.750 inwoners, 10.000 meer dan Oosterzele. “De eigenheid en de landelijkheid van Oosterzele zal verdwijnen; het is nu al aartsmoeilijk en een dagelijkse strijd om de verstedelijking (cfr. lintbebouwing) tegen te gaan of te vertragen”, vervolgt Martens. “Vives houdt blijkbaar ook geen rekening met oppervlaktes en komt soms tot heel grote gemeenten, zo ook de fusie Oosterzele-Merelbeke (noordergrens Ledeberg tot zuidergrens Zottegem). Een fusie onder ‘gelijken’ is aannemelijker dan de fusies waar Vives bij uitkomt. Maar zoals gezegd: 13.000 inwoners zou best leefbaar moeten zijn, mits goed beheer”, besluit de N-VA schepen.

Nog geen antwoord van CD&V, maar Van Durme is kritisch

We kregen nog geen standput van de CD&V en zullen dit zeker opnemen in een volgend luik van dit debat. Maar burgemeester Van Durme liet zich eerder in andere media al kritisch uit over de plannen van Vlaanderen om een volgende fusiegolf in gang te steken.

In een artikel van Didier Verbaere in het Laatste Nieuws van april vorig jaar zegt Johan Van Durme dat hij de meerwaarde van een fusie niet ziet. “Wat is de volgende stap na een fusie? Deelgemeenteraden in het leven roepen om de deelgemeentes te besturen?”, aldus onze burgemeester.

Quote van burgemeester van Durme in Het Nieuwsblad

In een recenter artikel van Het Nieuwsblad vraagt hij zich ook af hoe Vlaanderen deze belofte zou betalen als alle gemeenten vrijwillig zouden fuseren.

Open VLD Plus: eerst samenwerkingsverbanden uitdiepen

Fractievoorzitter van Open VLD Plus Filip Michiels vindt het aanbod van Vlaanderen verleidelijk. “Op basis van gegevens van de studiedienst van de Vlaamse Regering […] had Oosterzele voor 2012 (meest recent beschikbare cijfers) een schuld per inwoner van € 1.643, daar waar het gemiddelde voor gelijkaardige gemeenten € 1.086 bedraagt, en voor Vlaanderen € 1.245. Een vermindering met € 500 zou Oosterzele dus terugbrengen naar het niveau van andere Vlaamse gemeenten, er van uitgaande dat Vlaanderen bij fusies zich aan deze beloofde subsidie kan houden (stel dat alle fusies doorgaan)”, aldus Michiels. “Bij een fusie met een andere gemeente moet er bovendien gekeken worden naar de huidige schuldgraad van de gemeente waarmee men fusioneert”.

De partij heeft de studie van Vives nog niet kunnen doornemen. “Merelbeke lijkt één van de mogelijk logische partners, maar inwoners van Balegem zijn bijvoorbeeld meer op Zottegem of Sint-Lievens-Houtem gericht. Inwoners die langs de oostelijke kant van de N42 wonen, zijn sowieso al meer Bavegem-Houtem gericht”, zegt de fractieleider.

Dan komt Filip Michiels tot de kern van het standpunt van zijn partij: “In eerste instantie komt het er op aan om goede samenwerkingen op poten te zetten, veleer dan snel-snel een fusie te realiseren”. Hij geeft daarbij een aantal voorbeelden aan. “Wij hebben in het verleden bijvoorbeeld al gepleit om de dienst Ruimtelijke Ordening te optimaliseren door samenwerking uit te zoeken met een buurgemeente; de beslissing die op 1 september viel in het OCMW om samenwerking op poten te zetten met Merelbeke en Melle inzake thuiszorgdiensten, werd reeds van in 2011 door onze fractie bepleit. Ook de samenwerking inzake ICT met Zwalm is een mooi initiatief. En we hebben er in ons verkiezingsprogramma ook voor gepleit of samenwerking niet kan onderzocht wordt op vlak van sportinfrastuctuur”. “Dergelijke pistes zijn realistischer dan een fusie tegen 2019”, besluit Michiels.

Groen steunt het idee, maar met nadruk op slagkrachtig en transparant bestuur

Groen steunt het voorstel van minister Homans om vrijwillige fusies van gemeenten financieel te belonen, hoewel fractievoorzitter Michiel Van Der Heyden het niet meteen ziet gebeuren. Hij verwijst naar de grote onenigheid tussen de CD&V en N-VA partners in de Vlaamse regering over dit onderwerp.

“Gezien de zware schuldenlast van onze gemeente kan een fusie interessant zijn. Wij betreuren wel dat minister Homans de financiële stimulans voor de fusies stopzet na 2016”, zegt Van Der Heyden.

“In Oosterzele zien we ons als oppositie al te vaak geconfronteerd met een ondoorzichtige besluitvorming, met een twijfelachtige werking van adviesraden, om enkele zaken te noemen”, aldus de Groen fractievoorzitter. “In die zin durven we ons af te vragen of een fusie zou kunnen bijdragen tot een meer open en transparant bestuur, met respect voor oppositie, en waarbij inspraak én betrokkenheid van de inwoners bijdraagt tot een echte democratie (voor alle burgers). Dat we dit zouden toejuichen staat buiten kijf”.

“Tot slot moet een nieuwe gemeentelijke fusiegolf in Vlaanderen voor ons passen in een breder kader waarbij de provincies worden omgevormd tot stads- en streekgewesten en waarbij ondoorzichtige tussenstructuren (zoals niet democratisch verkozen intercommunales) worden afgeschaft”, aldus Van Der Heyden.

Wat denkt u van het voorwaardelijk cadeau van de Vlaamse regering van €500 en welke andere bedenkingen heeft u? Laat het ons weten – reageer hieronder of via post@landskouter.be. We vatten uw reacties op in een volgend artikel begin oktober.