11 november viering Landskouter

Op donderdag 11 november vierden we wapenstilstand. Dit jaar ging de gemeentelijke viering door in Landskouter, met speeches van onder andere schepen Elsy De Wilde en Antoine Heyerick, vaandeldrager voor Landskouter en woordvoerder van de oudstrijder-sympathisanten van de zes Oosterzeelse deelgemeenten. Hieronder volgt zijn integrale voordracht.

Beste en trouwe sympathisanten van onze oudstrijdersvereniging,

Ieder jaar herdenken we op 11 november het einde van de Eerste en Tweede Wereldoorlog. De tijd snelt onverbiddelijk voorbij, van de ‘Grote Oorlog’ zijn er geen overlevenden meer en van de Tweede Wereldoorlog dunnen de rangen jaar na jaar uit.

We komen hier samen om hen te herdenken die tijdens de twee wereldoorlogen door ellende, verwoesting en haat beproefd werden. Wij wensen de door hen gebrachte offers in herinnering te houden. Vergeten wij nooit hen die onze vrijheid hebben betaald met hun vaak jonge leven, diegenen die op een of andere wijze het slachtoffer werden van de oorlogswaanzin, elk met hun eigen verhaal. Dankzij hen kunnen wij als vrije burgers leven in een democratisch land met alle rechten en vrijheden.

Herdenking Wapenstilstand in Landskouter (foto via Antoine Heyerick)

De ‘Grote Oorlog’ was een verschrikkelijke en uitzichtloze stellingenoorlog, waarbij duizenden de loopgraven werden uitgejaagd en  honderdduizenden het leven lieten, soms voor slechts enkele meters terreinwinst, soms zelfs niet.

De Tweede Wereldoorlog was zo mogelijk een nog grotere verschrikking, waarbij op het einde zelfs twee atoombommen werden gegooid, met enorme destructieve gevolgen, die zich nu nog blijven gevoelen.

Telkens weerklinkt bij het einde van een oorlog de oproep “Nooit meer oorlog!”, en dat was ook in 1918 het geval. De ondertekenaars van de wapenstilstand hadden een duurzame vrede voor ogen. De geschiedenis heeft echter aangetoond dat niet iedereen streeft naar echte vrede en naar vreedzaam samenleven. Met de regelmaat van een klok ontstaan her en der op onze planeet oorlogen, conflicten en andere gevechten, waaraan andermaal de infrastructuur en de economie van landen ten onder gaan, en vooral ook waarbij mensen, mannen, vrouwen en kinderen worden gefolterd, lichamelijk en geestelijk verminkt en gedood.

Schepen De Wilde, Antoine Heyerick en andere leden van de oustrijdersvereniging aan het gedenkteken van de Eerste Wereldoorlog tegen de Sint-Agathakerk (foto via Antoine Heyerick)

Oorlog blijft een vreselijke realiteit op enkele vlieguren van ons land. Oorlog betekent steeds niet te beschrijven menselijke problemen ter plaatse, mensen die de oorlog ontvluchten met als gevolg een steeds groter wordend vluchtelingenprobleem. Waarden van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid moeten verdedigd en bewaakt worden, zowel hier als elders.

Een dag van herdenken is terugkijken naar wat mensen voor ons gedaan hebben om vrede en gerechtigheid waar te maken. Hoe zij met inzet van hun leven een spoor van leven hebben getrokken in onze geschiedenis.

Een dag van herdenken is durven kijken naar morgen en durven zien dat vrede en gerechtigheid een blijvende opdracht is voor ieder van ons.

antoine heyerick

Gelukkig blijkt telkens weer dat mensen na conflicten opnieuw de handen in elkaar slaan om samen een boodschap van hoop en vrede te verkondigen. Na de wereldoorlogen bouwde de internationale gemeenschap immers aan een manier om de vrede te bewaren. De Verenigde Naties werden opgericht, met onder andere de Veiligheidsraad. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens gaf te kennen dat misdaden tegen de menselijkheid ontoelaatbaar zijn en dat elke mens dezelfde rechten heeft en dezelfde behandeling verdient. Zo blijkt nog maar eens dat uit gruwelijke daden een boodschap van hoop en vrede kan ontspruiten.

‘Wapenstilstand’ is de enige ‘stilstand’ die eeuwig mag duren en die leidt tot een betere wereld. Daarom is het belangrijk dat plechtigheden zoals vandaag blijven bestaan, zelfs al ligt de Eerste Wereldoorlog al meer dan een eeuw achter ons.

Mogen de bloemen bij deze gedenksteen een teken zijn van onze dankbaarheid.

Laat ons hopen dat de slogan “Nooit meer oorlog!” bewaarheid wordt.

https://www.instagram.com/p/CWI5-lSM3P-/
Share Button

De Landskouterse verzetskern van het Geheim Leger ’40-’44 (deel 2)

(lees deel 1 via deze link: https://www.landskouter.be/2020/05/de-landskouterse-verzetskern-van-het-geheim-leger-40-44-deel-1/)

In november 1941 trad de eerste Landskoutenaar toe tot de verzetskern van het Geheim Leger. De handelaar Octaaf Rottiers, echtgenoot van Marie De Sutter, werd aangeworven door Frans De Coene. Laatstgenoemde was een commandant uit het Belgisch Leger en was afkomstig uit Munkzwalm. Octaaf Rottiers wierf zelf tussen februari 1942 en december 1943 nog drie Landskoutenaars aan: Omer De Moor, Gaston Goossens en Frans Moreels. Hij sprak niet enkel zijn Landskouterse kennissen aan, maar zocht ook mensen buiten de grenzen van onze gemeente. Zo wierf hij ook nog Sylvain Piens en Dorsan Van De Velde uit Scheldewindeke en de gebroeders Odillon en Emile De Cuyper uit Gijzenzele aan.

Het Geheim Leger had het Belgische grondgebied opgedeeld in vijf zones, waarvan Zone III bestond uit Oost- en West-Vlaanderen. Deze zone was op haar beurt opgedeeld in tien sectoren, waarvan een sector Gent was. Vervolgens werd deze sector onderverdeeld in drie ‘schuiloorden’: L’Eider (De Eend), La Sarcelle en Le Héron (De Reiger). Het laatst genoemde schuiloord werd opgedeeld in een aantal secties, waaronder Sectie Bottelare. Deze sectie bestond uit een aantal groepen, waaronder drie in Groot-Oosterzele: Oosterzele, Balegem en Landskouter.

Naar het einde van de oorlog kende de Landskouterse verzetskern dus maar liefst acht leden, waarvan de helft afkomstig uit Landskouter zelf. Bovendien zijn dit enkel de verzetsstrijders die na de oorlog erkend zijn, in werkelijkheid waren er meer Landskouternaars die hebben verzetsdaden gepleegd. Het Geheim Leger was overigens niet de enige verzetsgroepering die actief was in Landskouter, zo maakte burgemeester Jean Van De Velde deel uit van de Belgische Nationale Beweging. Hierover is er echter nog geen verder onderzoek gedaan.

De verzetsstrijders van de Landskouterse verzetskern van het Geheim Leger hielden zich voornamelijk bezig met het ‘kleine’ verzet. Om te beginnen verspreidden ze verschillende sluikbladen en spotprenten over de Duitse bezetter. Zo deelde Octaaf Rottiers edities uit van het illegale blad La Libre Belgique – Vrij België. Daarnaastverzamelden ze inlichtingen die via verschillende netwerken van het Geheim Leger naar de Belgische regering in Londen werden gestuurd. Zo verzamelde Omer De Moor en Odillon De Cuyper informatie over troepentransporten van Duitse soldaten. Deze inlichtingen gaven ze door aan Octaaf Rottiers, die het op zijn beurt doorspeelde naar zijn gezaghebbers. Daarnaast kreeg Octaaf Rottiers nog militaire inlichtingen over de Duitse bezetter in Lemberge en Scheldewindeke via Sylvain Piens en Dorsan Van De Velde. Octaaf Rottiers zelf verzamelde ook informatie over de Duitse bezetter.

armband van het Geheim Leger

Daarnaast gaven verschillende mensen in Landskouter onderdak aan voortvluchtigen. Zo gaf Frans Moreels mogelijks tussen 1943 en 1944 onderdak aan zijn schoonbroer Gilbert Meert en zijn neef Roger Vekeman. Odillon en Emile De Cuyper boden in Gijzenzele ook onderdak aan een aantal werkweigeraars.

Omgekeerd doken sommige mensen uit Landskouter onder, omdat ze anders door de Duitsers aangehouden zouden worden. Omer De Moor vluchtte als werkweigeraar naar zijn schoonvader in Melle, waar hij gedurende acht maanden verbleef. Hij werd echter op 14 april 1944 in Gontrode aangehouden door de Geheime Feldpolizei op grond van het feit dat hij een werkweigeraar was. De Duitsers waren dus niet op de hoogte van zijn verzetsactiviteiten en ze zouden het nooit te weten komen. Hij zat van 20 april tot 1 november opgesloten in een kamp in Bleiche nabij Maagdenburg. Vandaar werd hij overgebracht naar een strafkamp in Kahla, een gemeente in Duitsland, waar hij opgesloten zat tot 12 mei 1945. In zijn naoorlogse dossiers getuigde hij over de erbarmelijke omstandigheden in het kamp:

“Ik kan geen juiste beschrijving geven van de ligging van het kamp, in het welk ik werd ondergebracht. Het bestond uit een 25 à 30 barakken. De barakken waren niet ingedeeld in kamers. In elke barak waren aanvankelijk 25, later zelfs tot 50, mensen aanwezig. Wij sliepen op de plankenvloer. … . Wij moesten dagelijks gaan werken in een berg die werd uitgehold met het oog op het opbouwen van een fabriek; het kamp lag op circa 1 uur gaan van het werk; wij werden er heen gebracht alsook terug onder geleide van onze met revolvers en mitrailleren gewapende bewakers. Wij moesten werken van 6 tot 6, soms nog tot later, nu eens over dag en dan eens ’s nachts.”

Tot slot namen ook alle verzetsstrijders uit de Landskouterse verzetskern, behalve Omer de Moor, deel aan de bevrijdingsgevechten. Zo nam bijvoorbeeld Octaaf Rottiers deel aan de bevrijdingsacties in Lemberge, Grontrode, Melle en Gent.

Dit is deel 2 van een overzicht van de verzetsactiviteiten van een aantal Landskouternaars in Het Geheim Leger. Het kadert binnen een breder onderzoek dat ik gedaan heb voor mijn thesis in 2018-2019. Hierin werd het Geheim Leger en haar netwerken in geheel Groot-Oosterzele bestudeerd. Indien u als lezer interesse heeft, dan kan u deze gratis lezen via lib.ugent.be, waar u als zoekterm ‘Groot-Oosterzele’ kan ingeven. Het is vanzelfsprekend dat er nog heel wat te onderzoeken valt! Daarom mag u altijd nog informatie, foto’s, video’s, … doorsturen naar vermeire.emmanuel@gmail.com.

De redactie bedankt Emmanuel Vermeire voor het verstrekken van de samenvatting van zijn thesis en het akkoord voor publicatie op landskouter.be en in de landskouterse post. Emmanuel is nu Master of Arts in de Geschiedenis.

Share Button

De Landskouterse verzetskern van het Geheim Leger ’40-’44 (deel 1)

Op 22 mei 1940 trokken een aantal Duitse regimenten via de Aalmoezenijestraat richting Vurste om daar te strijd verder te zetten. De slag om Gijzenzele was net gestreden en het was een kwestie van tijd voor het Belgische leger de wapens neerlegde. Na de capitulatie op 28 mei kwam België definitief onder Duits militair bestuur te staan en begon een lange bezettingsperiode. Een klein deel van de Belgische bevolking accepteerde dit echter niet en wou de Duitse bezetter tegenwerken: het verzet was geboren. Ook sommige inwoners van Landskouter lieten het hier niet bij!

Duitse soldaten ter hoogte van de huidige Aalmoezenijestraat in Landskouter. Foto uit: Jacques De Vos en Lucien De Smet, Oosterzele tijdens de wereldoorlogen: een bevolking onder het oorlogsgeweld (Oosterzele: Gemeentebestuur Oosterzele, 2002)

Het verzet bestond in verschillende vormen, gaande van het verspreiden van sluikpers tot het onderdak bieden aan voortvluchtigen tot het opnemen van de wapens tegen de bezetter. Doorheen de oorlog ontstonden heel wat verzetsgroeperingen met verschillende politieke en ideologische achtergronden. Een van deze groeperingen, namelijk het Geheim Leger, had een kleine afdeling in Landskouter.

Het is belangrijk mee te geven dat heel wat verzetsstrijders tot het eind van de oorlog niet wisten tot welke verzetsorganisaties ze behoorden en bijgevolg niet altijd de ideologische of politieke achtergrond van de organisatie deelden.

insigne van het Geheim Leger

Het Geheim Leger was de grootste gewapende verzetsorganisatie en kende haar oorsprong al tijdens het prille begin van de oorlog. Deze organisatie is binnen het militaire milieu ontstaan na de overgave van het Belgische leger. Een deel van de Belgische soldaten was niet tevreden met de capitulatie en wou clandestien de strijd verder zetten. Dit leidde er toe dat het Geheim Leger een sterke hiërarchische structuur en organisatie kreeg. Daarom is het belangrijk om eerst de plaats van de kleine verzetsgroep van het Geheim Leger in Landskouter te situeren binnen het grotere geheel. Het Geheim Leger had het Belgische grondgebied opgedeeld in vijf zones, waarvan Zone III bestond uit Oost- en West-Vlaanderen. Deze zone was op haar beurt opgedeeld in tien sectoren, waarvan een sector Gent was. Vervolgens werd deze sector onderverdeeld in drie ‘schuiloorden’: L’Eider (De Eend), La Sarcelle en Le Héron (De Reiger). Het laatst genoemde schuiloord werd opgedeeld in een aantal secties, waaronder Sectie Bottelare. Deze sectie bestond uit een aantal groepen, waaronder drie in Groot-Oosterzele: Oosterzele, Balegem en Landskouter.

Dit is deel 1 van een overzicht van de verzetsactiviteiten van een aantal Landskouternaars in Het Geheim Leger. Het kadert binnen een breder onderzoek dat ik gedaan heb voor mijn thesis in 2018-2019. Hierin werd het Geheim Leger en haar netwerken in geheel Groot-Oosterzele bestudeerd. Indien u als lezer interesse heeft, dan kan u deze gratis lezen via lib.ugent.be, waar u als zoekterm ‘Groot-Oosterzele’ kan ingeven. Het is vanzelfsprekend dat er nog heel wat te onderzoeken valt! Daarom mag u altijd nog informatie, foto’s, video’s, … doorsturen naar vermeire.emmanuel@gmail.com.

Share Button

100 jaar vliegveld van Gontrode – WO I site geopend

In 1915 verrees in Gontrode een reusachtige luchtschipbasis, gebouwd door de Duitse bezetter. Het ging om de bouw van een gigantische hal als schuilplaats voor zeppelins. De hal was zo groot dat ze vandaag het grootste gebouw van Oost-Vlaanderen zou zijn. Om de zeppelins naar buiten te trekken waren maar liefst een paar honderd man nodig. Zeppelins stegen op in Gontrode om Londen te bombarderen. Later stegen vanaf de basis ook Gotha IV-vliegtuigen op.

De zeppelin LZ37 speelde een grote rol. De zeppelin, onderweg om Londen te bombarderen, kreeg onderweg technische problemen. Hij zette koers naar de luchtschipbasis in Gontrode maar nog voor hij zijn doel kon bereiken, haalde piloot Warneford de zeppelin neer boven Sint-Amandsberg, Gent, waar hij te pletter stortte.

De gemeente Melle en erfgoedcel Viersprong brengen dit verhaal, een eeuw later, terug tot leven. Het voormalige vliegveld werd omgebouwd tot een toeristische site in een groen kader dat waardevol cultureel erfgoed terug op de kaart zet.

Stille getuigen

Op het uitgestrekte terrein van de Lembergse kouter blijven vandaag slechts twee bunkers over. Ze zijn stille getuigen van de ooit imposante aanwezigheid van de Duitse bezetter. De site werd op zondag 7 juni geopened door Frank De Vis, schepen van cultuur Melle; dhr. Bertrand Vrijens, voorzitter erfgoedcel Viersprong; en mevrouw Griet François, echtgenote van gouverneur Jan Briers en meter van het project. Dat project kwam mede tot stand met ELFPO-steun, het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling.

opening van de herdenkingssite - 100 jaar vliegveld van Gontrode

opening van de herdenkingssite – 100 jaar vliegveld van Gontrode

De WO I-bunker is gerestaureerd en op het dak van de bunker vertelt een panoramatafel het verhaal van het vliegveld. Tekst- en beeldmateriaal en een plattegrond tonen de omvang van de site. Via het scannen van een QR-code kan je je met je smartphone of tablet op hetvliegveldvangontrode.be verdiepen in het uitgebreidere verhaal.

De site staat garant voor een totaalbeleving: het groene landschap, de herwaardering van merkwaardig cultureel erfgoed en het vergeten verhaal van het vliegveld vloeien naadloos in elkaar over.

Te voet met de fiets of met de bus

Het vliegveld op eigen houtje bezoeken? De site fungeert als rustplaats op nieuw ontwikkelde fietslussen en een wandellus rond het vliegveld. De fietslus Sint-Amandsberg – Westerbegraafplaats – Sint-Amandsberg (16 km) voert je langs plaatsen waar de crash van de zeppelin LZ37 nog tastbaar aanwezig is. De fietslus Gontrode – Sint-Amandsberg – Gontrode (31 km) brengt het verhaal van het vliegveld en de zeppelins terug tot leven. Onderweg stop je bij markante plaatsen die een rol speelden tijdens de Groote Oorlog. De twee lussen kan je afzonderlijk of samen afleggen.

De wandelroute start aan het station van Gontrode en loopt rond het voormalige vliegveld. Zo krijg je vanuit elke hoek een spectaculair uitzicht over de bunkersite.

Je kan de kaarten downloaden op hetvliegveldvangontrode.be of gratis ophalen in de bibliotheken, gemeentebesturen, sportdiensten, culturele centra en toeristische infopunten van Destelbergen, Lochristi, Melle, Merelbeke, Oosterzele en Sint-Lievens-Houtem. De kaarten zijn ook te verkrijgen in de horecazaken van Melle. In het B&B Landhuis Ter Velt (Melle), La clé du sud (Merelbeke), Le jardin d’Hélène (Merelbeke), B&B a place to be (Gent) en hotel Lepelbed (Melle) ontvangen gasten bovendien gratis tickets voor het STAM, Gent.

Trek je er liever in groep op uit? De gemeente Wetteren nam de site op in een fiets- en busroute. De busroute gaat langs Melle, Sint-Amandsberg en Wetteren en stopt ook aan het vliegveld van Gontrode. De fietsroute is ongeveer 20km lang en gaat van Kwatrecht tot Melle. Alle info en het reservatieformulier vind je op de website van de gemeente Wetteren.

Het volledige verhaal op hetvliegveldvangontrode.be

De nieuwe website www.hetvliegveldvangontrode.be vertelt via 35 beelden het uitgebreide verhaal van het vliegveld. De QR-codes op de panoramatafel en fiets- en wandelkaarten brengen je naar de website. Je leest er meer over de luchtvaartgeschiedenis, de inrichting van het vliegveld en de gigantische hal, de LZ37, piloot Warneford en andere gebeurtenissen en figuren die een belangrijke rol speelden.

Zeppelin verlaat hangar

Zeppelin wordt in hangar geloodsd (Collectie Imperial War Museum, via erfgoedbanklandvanrode.be)

Gratis iPads te huur

Heb je geen smartphone of tablet dan kan je gratis een iPad mini huren om tijdens je tocht www.hetvliegveldvangontrode.be te bezoeken en het volledige verhaal te ontdekken. En dit helemaal gratis!

In de maanden juni, juli en augustus kan je terecht bij de dienst toerisme van de gemeente Wetteren en dit 7 op 7 tijdens de openingsuren van het toeristisch infopunt. De andere maanden kan je de iPads ontlenen bij de gemeente Melle.

Authentieke WO I-fotos op de Erfgoedbank

De beeldbank erfgoedbanklandvanrode.be toont alle verzamelde beeldmateriaal over de luchtvaartgeschiedenis, zeppelins en de impact van de Groote Oorlog op Melle.

Snuister door de collectie via de trefwoorden ‘Eerste Wereldoorlog’, ‘zeppelin’ of ‘vliegveld’ of bekijk de thematisch e-expo’s over de Groote Oorlog in Kwatrecht en Melle, het vliegveld van Gontrode, zeppelins tijdens de Eerste Wereldoorlog of de LZ37 en de crash boven Sint-Amandsberg.

Share Button