Op 16 juli kwamen bijenexperten afgezakt naar Landskouter om het probleem van de Aziatische hoornaar — een invasieve wespensoort die onze bijenpopulatie bedreigt — toe te lichten. We kregen ook praktische tips.

De bijeenkomst in het IJzeren Hekken trok zo’n 25 geïnteresserden. Professor emeritus Frans Jacobs gaf de introductie. Imker Philippe De Landsheere schetste de historiek van het probleem, met Aziatische hoornaars die in 2004 via een vrachtschip met bonzai planten en gebakken potten in Bordeaux zijn beland en gestaag noordwaarts trokken. Zo zijn ze in 2017 in West-Vlaanderen binnen getrokken en zitten ze ondertussen al overal in België. Ondertussen registreerde Vespawatch een vervijfvoudiging van de meldingen (2022 t.o.v. 2021).

Verschil met Europese

De énige natuurlijke vijand van de Aziatische hoornaar is de Europese. Ze hebben een gelijkaardige levensstijl, maar de Europese hoornaars vallen zelden bijen aan. Het is dus belangrijk om goed het onderscheid te kunnen maken tussen de twee soorten.

De Aziatische hoornaar heeft een achterlijf met drie zwarte ringen, terwijl de Europese meer geel kleurt. De poten van de Aziatische lopen uit in geel, terwijl de Europese meer donkerrood kleuren. Twijfel je? Dan kan je steeds een van de Oosterzeelse imkers contacteren (zie verder onderaan).

Levensloop

In het najaar worden een 500-tal koninginnen geboren in een nest Aziatische hoornaars, waar ze een 14-tal dagen goed doorvoed worden. Daarna gaan ze overwinteren in een beschutte plaats zoals houtstapels of tuinhuizen. Vanaf april zoeken ze dan een plaats voor een nieuw nest.

Primair nest

Dit voorjaarsnest zal je meestal terugvinden op constructies door de mens gemaakt zoals carports, plafond in de garage maar ook in hagen en struiken. De koningin verzamelt houtsnippers, kouwen die af en maakt een soort papier. In een vroeg stadium ziet het nest er uit als een kleine hangende cocon van papier. Ze legt een 12-tal eitjes die ze verzorgt. Eens die werksters geboren zijn, nemen ze de taken van de koningin over. In dit nest kunnen dan tot 1.000 hoornaars geboren worden. In het filmpje onderaan zie je hoe een imker een nest van 300 hoornaars verwijdert.

Secundair nest

Daarna wordt een zomernest gemaakt dat actief is tussen eind juni en september. Dit kan tot een kleine meter groot worden en hangt meestal hoog in de bomen, moeilijk te spotten tussen de bladeren. In dit nest kunnen tot 7.000 hoornaars geboren worden.

Aanval op bijen

Ongeveer de helft van het voedsel van de Aziatische hoornaar zijn bijen. Die wachten ze op bij hun terugkomst aan het nest. De bij wordt gevangen, vleugels, poten en kop verwijderd en de romp tot een vleesbal geknaagd om de larven van de Aziatische hoornaar te voeden.

Als meerdere Aziatische hoornaars een bijennest aanvallen, gaan de bijen in stresstoestand en zijn ze een gemakkelijke prooi. Zo kan een nest in enkele dagen volledig uitegroeid worden.

Hoe bestrijden?

De Aziatische hoornaar staat op de lijst van invasieve exoten die door de overheid is opgesteld, samen met o.a. de Chinese wolhandkrab of de Japanse duizendknoop. Dat betekent dat iedereen verplicht is om deze soorten te melden. Voor hoornaars kan dat via vespawatch.be.

Om ze te bestrijden moet je de Aziatische hoornaars eerst spotten, dan het nest traceren en vervolgens vernietigen.

Met de medewerking van de gemeente Oosterzele werden 38 Aziatische hoornaarvallen uitgezet, met wisselend succes. In Landskouter werden reeds 39 koninginnen gevangen; in de Hoek ter Hulst 12. Met uw hulp willen de imkers volgend jaar nog meer zo’n vallen uitzetten.

Marjorie De Smet is imker in de Kasteelstraat in Moortsele en licht toe hoe zo’n val kan gemaakt worden. In een kleine plastic box wordt een opening gemaakt met een fuik waar de Aziatische hoornaar in kan, maar de Europese (die iets groter is) net niet. In de box komt lokstof in een afzonderlijk schaaltje met een mix van witte wijn (1/3), blond bier (1/3) en suikerwater (1/3). Ventilatiegaatjes aan beide zijden zorgen ervoor dat de lokstof haar werk doet.

Bart Vermeir, imker in de Hauwsestraat in Scheldewindeke en voorzitter van de Oost-Vlaamse imkersvereniging KOIV, toonde filmpjes van een hoornaar die een bij vangt, hoe een nest vernietigd wordt en nadien gedissecteerd om te zien hoeveel hoornaars er in zitten. We hebben dat filmpje gemonteerd op YouTube:

Hoe kan je helpen?

Zoals aangegeven kan je waarnemingen van Aziatische hoornaars melden via vespawatch.be. Op de Landskouter faceboek groep en in Hoplr worden trouwens meldingen gemaakt van hoornaars in Landskouter.

Begin volgend jaar zouden de imkers terug afzakken naar Landskouter voor een praktische sessie hoe we kunnen helpen, o.a. met het maken en plaatsen van vallen voor de Aziatische hoornaar.