Dit jaar organiseert Fornalab, de onderzoeksgroep van de UGent die een groot deel van het bos beheert, een BioBlitz “2000-soortenjaar in het Aelmoeseneiebos”! Via excursies en een app kan je meehelpen.
Wat betekent dit concreet? We gaan gedurende een jaar opzoek naar zoveel mogelijk soorten – we mikken dus op minstens 2000 soorten 😉! – en hierbij willen we graag zoveel mogelijk enthousiastelingen betrekken 😊.
Reeds 60% van de doelstelling bereikt
Hebben jullie zin om ons een handje te helpen? Dit kan je door waargenomen soorten in te geven in waarnemingen.be via de Obsidentify App. Op dit moment zit men al aan 1.215 waargenomen soorten, dus op 60% van de doelstelling van 2.000 soorten. Je kan de voortgang volgen via deze webpagina:
Gedurende het jaar vinden er verschillende excursies plaats waar jullie ook aan kunnen deelnemen. Tijdens deze excursies neemt een expert jullie mee, op zoek naar soorten van een specifieke groep (planten, vogels, bijen, …). Via deze link kunnen jullie zich alvast inschrijven.
Hieronder vinden jullie de poster met extra informatie. Aan de verschillende ingangen van het bos krijg je ook onze panelen te zien waar je heel wat info kan vinden over de BioBlitz.
Met de hulp van Vlaamse subsidies, gulle sympathisanten en Ginstberg breidt Natuurpunt Oosterzele haar natuurgebied Gondebeekvallei (dat aan het Aelmoeseneiebos paalt) verder uit. Dit jaar kocht Natuurpunt een perceel weiland van 1,3 ha aan tussen het station en het bos. Eind november kan je meehelpen om het te beplanten.
Het hoeft niet meer gezegd: tijdens de coronaperiode waren natuurgebieden een troost en toevluchtsoord voor velen. En dat we er meer van nodig hebben, is een understatement. Natuurpunt Oosterzele blijft zicht inzetten voor de uitbreiding van de bestaande natuurgebieden.
“Al jaren slaagt Natuurpunt Oosterzele erin om zijn natuurgebieden uit te breiden. Naast de grote aankoop van een deel van Ettingebos in 2020, werden de laatste jaren ook bijkomende percelen in ons natuurgebied de Gondebeekvallei in Landskouter aangekocht. Het voorbije jaar was dit een perceel vlakbij het station van Landskouter. Om dit alles te bekostigen, kunnen we naast een stuk Vlaamse subsidies, hiervoor gelukkig ook rekenen op de gulle steun van vele sympathisanten. In de Gondebeekvallei zetten we bovendien volop in op bosuitbreiding. Ook dat vergt financiële middelen en veel inzet van ons vrijwilligers.” zegt voorzitter Bart Vleminckx.
situering van de nieuw aangekochte gronden door Natuurpunt, tussen het station van Landskouter en het huidige bos
Dirk Fiers, conservator van natuurgebied de Gondebeekvallei vult aan: “Dit jaar beplanten we het recent aangekochte perceel van ongeveer 1 hectare, met een gevarieerd bosplantsoen. Concreet bestaat deze aanplanting uit zomereik, esdoorn, haagbeuk, veldiep, winterlinde, enz. Om dit te bewerkstelligen organiseren we dit jaar een heus boomplant-weekend op 25 & 26 november. Op zaterdag krijgen we de steun van verschillende jeugdbewegingen die ons in de voor-en namiddag komen helpen. Op zondag organiseren we een boomplant-actie voor het grote publiek. Iedereen die zin heeft mag afkomen om ons te helpen om de vele bomen op een kwaliteitsvolle manier in de grond te steken. Naast het grote publiek heeft ook onze sponsor Ginstberg, de lokale water- en frisdrankenproducent uit Oosterzele, toegezegd om ons met hun medewerkers en sympathisanten te komen helpen.”
Kom je mee bomen planten op 26 november?
“Dus concreet doen we een oproep naar alle geïnteresseerden, inwoners van Landskouter en ruime omgeving – dus van geheel Oosterzele – om ons hierbij te komen helpen op zondag 26 november in de namiddag: we starten om 14u00. Veel is hierbij niet nodig: gewoon een goed stel laarzen en (eventueel) een spade; de begeleiding van het planten zal gebeuren door ervaren mensen uit onze beheerploeg, de mensen die het gebied mee onderhouden tijdens de maandelijkse werkdagen.”
Na het planten voorzien we natuurlijk ook een moment om nog wat bij te praten bij een hapje en een drankje, zeker ook met Ginstberg, onze sponsor uit de dranken-branche. Om dit alles goed in te kunnen plannen hadden we natuurlijk wel graag dat geïnteresseerde planters zich op voorhand zouden aanmelden. Dit kan via deze link: https://forms.gle/sm6p5bdB9NzuzwYA9 of deze QR-code:
Natuurpunt Oosterzele is erg dankbaar voor de steun van Ginstberg, en voor alle steun en hulp van vrijwilligers en sympathisanten het voorbije jaar. Zo kunnen er nog meer plannen gemaakt en dromen vervuld worden over een Oosterzele met meer natuur en biodiversiteit. En hier hoeft het natuurlijk niet bij te stoppen: verdere giften blijven in de toekomst zeker welkom om deze aankoop verder af te betalen, om onze werking te verzekeren én ons voor te bereiden op eventueel volgende aankopen.
Meer weten over Natuurpunt Oosterzele in het algemeen en ook hoe je ons kan steunen vind je op: natuurpuntoosterzele.be
Extra poelen
Ondertussen zijn er in de voorbije maand twee poelen bijgekomen. Dat brengt het totaal in de hele Gondebeekvallei op acht. Zo kwam er een poel bij in het midden van het bos, over de Molen/Gondebeek maar nog steeds aan de andere kant van de spoorweg. Een andere werd toegevoegd tussen de Uilhoek en de beek.
twee nieuwe poelen, op het kaartje deze onderaan en de meest rechtse midden in het bos
Op 16 juli kwamen bijenexperten afgezakt naar Landskouter om het probleem van de Aziatische hoornaar — een invasieve wespensoort die onze bijenpopulatie bedreigt — toe te lichten. We kregen ook praktische tips.
De bijeenkomst in het IJzeren Hekken trok zo’n 25 geïnteresserden. Professor emeritus Frans Jacobs gaf de introductie. Imker Philippe De Landsheere schetste de historiek van het probleem, met Aziatische hoornaars die in 2004 via een vrachtschip met bonzai planten en gebakken potten in Bordeaux zijn beland en gestaag noordwaarts trokken. Zo zijn ze in 2017 in West-Vlaanderen binnen getrokken en zitten ze ondertussen al overal in België. Ondertussen registreerde Vespawatch een vervijfvoudiging van de meldingen (2022 t.o.v. 2021).
Bijenexperten in Landskouter: (vlnr) Prof. Frans Jacobs en imkers Philippe De Landsheere en Bart Vermeir
Verschil met Europese
De énige natuurlijke vijand van de Aziatische hoornaar is de Europese. Ze hebben een gelijkaardige levensstijl, maar de Europese hoornaars vallen zelden bijen aan. Het is dus belangrijk om goed het onderscheid te kunnen maken tussen de twee soorten.
De Aziatische hoornaar heeft een achterlijf met drie zwarte ringen, terwijl de Europese meer geel kleurt. De poten van de Aziatische lopen uit in geel, terwijl de Europese meer donkerrood kleuren. Twijfel je? Dan kan je steeds een van de Oosterzeelse imkers contacteren (zie verder onderaan).
Levensloop
In het najaar worden een 500-tal koninginnen geboren in een nest Aziatische hoornaars, waar ze een 14-tal dagen goed doorvoed worden. Daarna gaan ze overwinteren in een beschutte plaats zoals houtstapels of tuinhuizen. Vanaf april zoeken ze dan een plaats voor een nieuw nest.
Primair nest
Dit voorjaarsnest zal je meestal terugvinden op constructies door de mens gemaakt zoals carports, plafond in de garage maar ook in hagen en struiken. De koningin verzamelt houtsnippers, kouwen die af en maakt een soort papier. In een vroeg stadium ziet het nest er uit als een kleine hangende cocon van papier. Ze legt een 12-tal eitjes die ze verzorgt. Eens die werksters geboren zijn, nemen ze de taken van de koningin over. In dit nest kunnen dan tot 1.000 hoornaars geboren worden. In het filmpje onderaan zie je hoe een imker een nest van 300 hoornaars verwijdert.
Secundair nest
Daarna wordt een zomernest gemaakt dat actief is tussen eind juni en september. Dit kan tot een kleine meter groot worden en hangt meestal hoog in de bomen, moeilijk te spotten tussen de bladeren. In dit nest kunnen tot 7.000 hoornaars geboren worden.
Aanval op bijen
Ongeveer de helft van het voedsel van de Aziatische hoornaar zijn bijen. Die wachten ze op bij hun terugkomst aan het nest. De bij wordt gevangen, vleugels, poten en kop verwijderd en de romp tot een vleesbal geknaagd om de larven van de Aziatische hoornaar te voeden.
Als meerdere Aziatische hoornaars een bijennest aanvallen, gaan de bijen in stresstoestand en zijn ze een gemakkelijke prooi. Zo kan een nest in enkele dagen volledig uitegroeid worden.
Hoe bestrijden?
De Aziatische hoornaar staat op de lijst van invasieve exoten die door de overheid is opgesteld, samen met o.a. de Chinese wolhandkrab of de Japanse duizendknoop. Dat betekent dat iedereen verplicht is om deze soorten te melden. Voor hoornaars kan dat via vespawatch.be.
Om ze te bestrijden moet je de Aziatische hoornaars eerst spotten, dan het nest traceren en vervolgens vernietigen.
Met de medewerking van de gemeente Oosterzele werden 38 Aziatische hoornaarvallen uitgezet, met wisselend succes. In Landskouter werden reeds 39 koninginnen gevangen; in de Hoek ter Hulst 12. Met uw hulp willen de imkers volgend jaar nog meer zo’n vallen uitzetten.
Marjorie De Smet is imker in de Kasteelstraat in Moortsele en licht toe hoe zo’n val kan gemaakt worden. In een kleine plastic box wordt een opening gemaakt met een fuik waar de Aziatische hoornaar in kan, maar de Europese (die iets groter is) net niet. In de box komt lokstof in een afzonderlijk schaaltje met een mix van witte wijn (1/3), blond bier (1/3) en suikerwater (1/3). Ventilatiegaatjes aan beide zijden zorgen ervoor dat de lokstof haar werk doet.
Marjorie De Smet toont hoe een val voor de Aziatische hoornaar werkt
Bart Vermeir, imker in de Hauwsestraat in Scheldewindeke en voorzitter van de Oost-Vlaamse imkersvereniging KOIV, toonde filmpjes van een hoornaar die een bij vangt, hoe een nest vernietigd wordt en nadien gedissecteerd om te zien hoeveel hoornaars er in zitten. We hebben dat filmpje gemonteerd op YouTube:
Hoe kan je helpen?
Zoals aangegeven kan je waarnemingen van Aziatische hoornaars melden via vespawatch.be. Op de Landskouter faceboek groep en in Hoplr worden trouwens meldingen gemaakt van hoornaars in Landskouter.
Begin volgend jaar zouden de imkers terug afzakken naar Landskouter voor een praktische sessie hoe we kunnen helpen, o.a. met het maken en plaatsen van vallen voor de Aziatische hoornaar.
Op 16 juli 2023 orgianseert de gemeentelijke bijenwerkgroep onder impuls van Professor emeritus Frans Jacobs (UGent; Honeybee Valley) een aanvullende infosessie rond de verdelging van de Aziatisch hoornaar. Dat gaat door in het IJzeren Hekken (Rooberg 38) op zondag 16 juli om 10u ’s ochtends.
Zoals jullie allicht reeds konden vernemen via verschillende kanalen is het van kapitaal belang maatregelen te nemen en de schadedrempel die deze invasieve hoornaar aanbrengt zo laag mogelijk te houden, zeker naar de honingbijen toe .Vooral als je weet dat 60 % van het dieet van deze exoot bestaat uit het verorberen van bijen, daarnaast staan ook tal van andere bestuivende insecten op zijn menu. Hierdoor komt niet alleen de bestuiving van land- en tuinbouwgewassen onder druk te staan. Ook heeft het een invloed op onze flora en Fauna en komt ons ecosysteem onder druk te staan.
de Aziatische hoornaar vormt een bedreiging voor onze inheemse bijenpopulatie
Daarnaast is er ook nog een belangrijk economisch aspect. Naast de nood aan eiwitten heeft de Aziatische hoornaar ook nood aan koolhydraten. Deze gaan ze dan gaan halen op allerlei vruchten. Hierdoor zijn onder andere in Portugal volledige oogsten in de wijngaard-sector verwoest, alsook appels, peren en allerlei zoete vruchten staan dus op hun menu. Daarnaast is er nog een reëel gevaar voor de mens in bepaalde omstandigheden.
De doelstelling van de infosessie is mensen te motiveren om aan het project mee te werken. Wat tijdens de coronacrisis gold “mensen blijft in uw kot “ draaien wij nu om en zeggen “mensen kijkt in uw kot”.
Tijdens de infosessie zal worden uit de doeken gedaan op welke manier mensen hierbij hun steentje kunnen bijdragen. Wij viseren hiervoor de hoornaar in zijn verschillende ontwikkelingsfase. Iedere fase vergt een andere aanpak.
Ontwikkelingsfase 1: foeragerende koninginnen die werken aan een primair nest afvangen
Ontwikkelingsfase 2: opsporen van de secundaire nesten liefst in embryonale toestand
Ontwikkelingsfase 3: wanneer er na fase 1 en 2 toch nog de aanwezigheid van de hoornaar wordt bevestigd worden de nesten opgespoord dit is een vrij intensief werk.
(nvdr) De sessie wordt gegeven door imker Philippe De Landsheere. Inschrijven hoeft niet maar als u vragen heeft kan u bij hem terecht via philippedelandsheere@hotmail.com
Ten westen van het Aelmoeseneiebos (eigendom UGent en Agentschap Natuur en Bos) ontwikkelen Natuurpunt en ILVO de Gondebeekvallei. Al deze gebieden maken deel uit van een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden Natura 2000.
In onze buurt strekken de ‘bossen van het zuidoosten van de zandleemstreek’ zich uit van de Makkegemse bossen (linksonder) tot het Aelmoezeneiebos (rechtsboven) – bron: European Environmental Agency (https://eunis.eea.europa.eu/sites/BE2300044)
ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek) is een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoekscentrum van de Vlaamse overheid. Het krijgt van die overheid de opdracht mee te werken aan de verduurzaming van de landbouw, visserij en agrovoedingssector.
Hun centrale dienst is gelegen in de Burgemeester Van Gansberghelaan in Lemberge. Daarrond liggen allerlei proefvelden en -hoeven. ILVO heeft dus ook velden in eigendom bij de Gondebeekvallei, ten westen van deze van Natuurpunt, ten noorden van de beek en langs de Landskoutersesteenweg richting Lemberge.
De lichtgroene percelen zijn delen van de ‘onderzoekskouter’ van ILVO die deel uitmaken van de Gondebeekvallei
Hiervoor heeft ILVO nu een natuurbeheerplan opgesteld. De plannen zijn ook kort weergegeven op een plakaat langs de Landskoutersesteenweg op de hoek met het Zonneveld.
Het wil zo bijdragen tot “het behoud van natte weides en waardevolle ecologische graslanden met extensief grasland beheer”. Het draagt ook bij tot de doelstelling van het Rodelandproject om een ecologische verbinding te realiseren tussen de Makegemse bossen en het Aelmoeseneiebos via de Gondebeekvallei.
Tussen de Universiteit Gent, het Agentschap Natuur en Bos, Natuurpunt en ILVO is er trouwens regelmatig overleg om het beheer van deze natuurgebieden te coördineren.
Wapenen tegen klimaaverandering
Deze week meldde de VRT ook dat de provincie Oost-Vlaanderen de komende drie jaar werken uitvoeren samen met plaatselijke partners om de stroomgebieden van de Gondebeek en Zwalmbeek weerbaarder te maken tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Er zal gewerkt worden op grondgebied van Merelbeke, Oosterzele, Melle, Zwalm, Horebeke, Brakel en Zottegem. Dat gebeurt door de aanleg van erosiepoelen, erosiedammen en bufferstroken.
Het natuurgebied van de Gondebeekvallei is in volle ontwikkeling, maar moeilijk te bereiken. Beheerder Natuurpunt Oosterzele wil het gebied ontsluiten door een trage weg te openen aan de eerste bocht van de Lembergestraat. Om dat doel te helpen verwezenlijken schonk het Seizoenscafé de netto-opbrengst (€500) van het Natuurcafé van 19 maart.
Bij het organiseren van de wandeling doorheen de Landskouterse natuurgebieden in maart had het Seizoenscafé afgesproken met de mede-organisatoren Natuurpunt Oosterzele en Trage Wegen Oosterzele dat de netto-opbrengst van het event zou gaan naar het natuurgebied Gondebeekvallei.
Dat natuurgebied is in volle ontwikkeling en ook moeilijk toegankelijk. Er zijn plannen om het gebied te ontsluiten met een trage weg die zou uitkomen aan de Lembergestraat. De schenking van €500 gaat dat mee ondersteunen.
Het natuurgebied van de Gondebeekvallei is in volle ontwikkeling en kan onze steun gebruiken (foto Natuurpunt)
Sportieve uitdaging voor een goed doel
Vrijwilligers van Natuurpunt organiseren zich jaarlijks in teams die een sportieve uitdaging aangaan en zich laten sponsoren ten voordele van de natuur. Voor Natuurpunt Oosterzele zijn er zelfs meerdere teams, waaronder eentje voor het Ettingebos (tussen Oosterzele en Balegem) en eentje voor de Gondebeekvallei die vlak bij Landskouter ligt. Dat laatste team noemt zich “de Relaxte Madammen 2”.
Expiditie Natuurpunt: de sponsorgelden die dit team verzamelen voor hun sportieve uitdaging gaan integraal naar de verdere ontwikkeling van de Gondebeekvallei
Op zaterdag 15 april organiseert Natuurpunt Oosterzele een wandeling in het Aelmoeseneiebos. Deze ‘Seizoensexcursie Lente’ gaat op zoek naar de vroege bloeiers, start om 14u30 aan de ingang in de Aalmoezenijestraat en kost €2 voor niet-leden.
Na de winter ontwaakt het bos langzaam uit een lange winterslaap. De knoppen aan de bomen springen open en nieuwe twijgjes, blaadjes en bloemen worden geboren. Als aankondiging van de lente verschijnen ook de eerste voorjaarsbloeiers in het bos. Voorzichtig steken zij hun kopjes boven de grond om dan, geprikkeld door de eerste warme zonnestralen, het bos om te toveren tot een kleurrijk schouwspel. Ook het Aelmoeseneiebos ondergaat elk jaar deze metamorfose.
foto Glenn Vanderbeke (Instagram)
Op 15 april gaan we voluit genieten van de kleurenpracht en de wonderlijke levenscyclus van deze vroege bloeiers. We ontdekken er onder andere waarom deze planten zo vroeg bloeien terwijl de omstandigheden in de zomer toch zoveel gunstiger zijn.
Stap mee door de ontluikende natuur van het Aelmoeseneiebos en ontdek zeldzame soorten zoals de mythische Eenbes of het verhaal achter de naam van de Sleutelbloem.
Praktisch
Afspraak: Zaterdag 15 april om 14u30 stipt aan de parking met het kapelletje in de Aalmoezenijestraat te Oosterzele. We stappen ongeveer 2,5 km. Het einde is voorzien omstreeks 17u.
Kostprijs: Deelname is gratis voor leden van Natuurpunt. Voor niet-leden 2€/pp.
Voorzieningen: Aangepaste kledij in functie van het weer! De wandelpaden in het bos kunnen een obstakel vormen voor buggy’s en mensen met een verminderde mobiliteit.
Natuurpunt Oosterzele heeft een volle agenda. Eind februari plantte de organisatie nog een 400-tal bomen en struiken in het natuurgebied van de Gondebeekvallei. Op zondag 12 maart helpt het de padden oversteken en op zondag 19 maart kan je vanuit het IJzeren Hekken wandelen doorheen de natuurgebieden van Landskouter.
Een jaarlijks fenomeen is de paddentrek. In het voorjaar, wanneer de temperaturen terug beginnen oplopen, ontwaken de amfibieën uit hun winterslaap en trekken ze massaal naar beken en poelen om er zich voort te planten. Tijdens hun tocht moeten ze vaak een straat of een weg oversteken en lopen de padden, kikkers en salamanders een groot risico om overreden te worden. Met paddenoverzetacties helpt Natuurpunt de amfibieën een pootje om hun geboortepoel veilig te bereiken. Tot eind maart zijn onze vrijwilligers dan ook druk in de weer om amfibieën over de weg te helpen.
Ook in Oosterzele zijn er zo een aantal gevaarlijke oversteekplaatsten waar wij met een “paddenoverzet” de dieren veilig naar de overkant brengen. Tijdens deze activiteit help je de padden, kikkers en salamanders te verzamelen en over te brengen naar de poel. Onze gidsen leren je de diertjes te herkennen en vertellen je over het belang van deze dieren en wat ze nodig hebben om te overleven. Er wordt afgesloten met een ontbijt (verse koffiekoek met warme choco of koffie) uit het vuistje.
Iedereen, zeker gezinnen met jonge kinderen zijn van harte welkom. Afspraak: Zondag 12 maart om 9u30 in Landskouter (de exacte locatie krijg je na inschrijving). Kostprijs: €3 p.p. voor volwassenen en €2 p.p. voor kinderen t.e.m. 12 jaar (mini-ontbijt inbegrepen).
Inschrijven is noodzakelijk en kan tot 2 dagen voor de activiteit via dit formulier: https://docs.google.com/…/1FAIpQLSc3unpfejq6XH…/viewform of info@natuurpuntoosterzele.be. Zorg voor voldoende warme kledij. De ochtenden kunnen nog fris zijn.
Wandeling met het Seizoenscafé en Trage Wegen Oosterzele op 19/3
De week nadien gaat Natuurpunt in zee met het Seizoenscafé en de onafhankelijke werkgroep Trage Wegen Oosterzele. Vanuit het IJzeren Hekken staat op zondag 19 maart een wandeling van 6 à 7 km op het programma, langs de Gondebeekvallei en het Aelmoeseneiebos. Onderweg krijg je updates over de natuurgebieden.
Vertrekken kan tussen 14u en 15u in het IJzeren Hekken. Daar kan je pannenkoeken eten voor of na de wandeling. Geen zin om te wandelen? Dan ben je uiteraard welkom voor een pannenkoek in het gemeenschapscentrum op de Rooberg 38.
Op zondagnamiddag 19 maart 2023 organiseren het Seizoenscafé, Natuurpunt Oosterzele en Trage Wegen Oosterzele een wandeling van 6,6 km in en rond de Gondebeekvallei en het Aelmoeseneiebos. Er wordt toelichting gegeven over de recente ontwikkelingen in het natuurgebied. Vertrek en aankomst aan het IJzeren Hekken, waar u iets kan drinken en een pannenkoek eten in het Natuurcafé.
De winteractiviteit ’t Es ’t Seizoen is nog maar voorbij en we kijken al uit naar de lente-editie van het Seizoenscafé. Het wordt een doe-activiteit want we gaan die zondagnamiddag wandelen naar en langs het natuurgebied van de Gondebeekvallei en het Aelmoeseneiebos.
Eerst krijg je wat uitleg in ’t IJzeren Hekken zelf over het parcours. Tijdens de wandeling krijg je op drie plaatsen een korte toelichting:
aan de Uilhoek/Landskoutersesteenweg
aan het natuurgebied Gondebeekvallei waar nieuwe poelen werden gecreëerd
in het Aelmoeseneiebos
Natuurcafé met pannenkoeken
Voor vertrek en bij aankomst in ’t IJzeren Hekken kan je gezellig bijpraten met vrienden en familie in ons Natuurcafé. Er zijn ook pannekoeken te verkrijgen. Zelfs als je niet meewandelt kan je die zondagnamiddag gezellig een pannekoek komen eten in ’t IJzeren Hekken!
De wandeling is gratis. Om het aantal deelnemers in te schatten vragen we wel om online in te schrijven via landskouter.be/wandeling. De netto-opbrengst van de consumpties in het Natuurcafé worden geschonken aan Natuurpunt om het natuurgebied van de Gondebeekvallei verder te ontwikkelen en ontsluiten.
Op zondag 2 oktober is de aanleg van een eerste nieuwe poel uit het Poelenplan Rodeland publiekelijk gevierd. Poelen geven een boost aan de biodiversiteit en zijn dus een aanwinst voor fauna en flora in de regio. Deze poel ligt in de Meersstraat in Gontrode aan de rand van een belangrijke natuurkern die bestaat uit het Natuurgebied Gondebeek en het Aelmoeseneiebos. Het gebied is op Europees niveau beschermd als Natura 2000-gebied. De poel is aangelegd door het Regionaal Landschap Schelde-Durme op een perceel van Natuurpunt Oosterzele. De gemeente Merelbeke legde ook 2 poelen aan naast de Lembergestraat.
Via een mensenketting is water overgebracht van een bestaande waardevolle poel in Merelbeke naar de nieuwe poel in Melle. Natuurpunt Oosterzele organiseerde nav het poelenfeestje ook gidsbeurten in het Natuurgebied Gondebeek.
menselijke ketting die het water aanvoert om de niewe poel te vullen (foto Rodeland)
Poelenplan Rodeland: 30 bestaande en 30 nieuwe poelen
Poelen zijn echte hotspots voor biodiversiteit: ze dienen als leefgebied voor amfibieën (salamanders, kikkers en padden) en insecten zoals libellen, als groeiplaats voor water-, moeras- en oeverplanten, maar ook als drinkplaats voor vogels en zoogdieren. De Provincie Oost-Vlaanderen is een van de 20 partners die in het gebied samenwerken om de open ruimte in Rodeland te versterken. Geïnspireerd door het succesvolle Poelenplan van de gemeente Merelbeke dat al in 2005 werd opgemaakt, liet het provinciebestuur in 2021 een poelenplan opmaken voor de andere drie Rodelandgemeenten.
Dit poelenplan brengt de actuele aanwezigheid van amfibieën in kaart binnen de perimeter van het landschapsproject Rodeland op het grondgebied van Gavere, Melle en Oosterzele. Het rapport is een bruikbaar instrument voor het optimaal beheer van 30 bestaande poelen. Ook worden 30 extra locaties gesuggereerd die geschikt zijn om nieuwe poelen aan te leggen.
Riet Gillis – gedeputeerde voor o.a. Milieu en Natuur en voorzitter Regionaal Landschap Schelde-Durme: “in het poelenplan Rodeland worden 30 locaties voor nieuwe poelen voorgesteld. Ik ben blij dat we op zo’n korte termijn al een eerste nieuwe poel kunnen realiseren, als belangrijke schakel in het gemeentegrensoverschrijdend netwerk van poelen in de Gondebeekvallei.”
Poelencluster in de Gondebeekvallei
Deze nieuwe poel in de Meersstraat in Melle ligt vlakbij 2 poelen die al in 2019 werden aangelegd door de gemeente Merelbeke. In deze poelen troffen de vrijwilligers van Natuurpunt Oosterzele intussen al Alpenwatersalamander, Kleine watersalamander en Vinpootsalamander aan.
Ook Merelbeke liet de voorbij weken 2 nieuwe poelen aanleggen op haar grondgebied, in de buurt van de Landskoutersesteenweg. De komende jaren zullen nog meer poelen worden aangelegd in de Gondebeekvallei. Zo heeft ook het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) concrete plannen voor de aanleg van een poel op een van haar percelen in de Gondebeekvallei.
Een van de twee nieuwe poelen aangelegd door Merelbeke langs de Lembergestraat
Een gemeentegrensoverschrijdend poelennetwerk in de Gondebeekvallei is dus in wording! Dit is volledig in lijn van de aanbeveling uit het Poelenplan Rodeland: de aanleg van poelenclusters op geschikte locaties. Poelenclusters zijn meerdere poelen op korte afstand, op minder dan 400m van elkaar. Salamanders, kikkers en padden zijn immers weinig mobiel. Voor dergelijke soorten is het van levensbelang dat er voldoende uitwijkmogelijkheden zijn indien een bestaande locatie minder of ongeschikt zou worden. Risicospreiding is erg belangrijk voor het behoud en de uitbouw van duurzame amfibieënpopulaties.
Ook de geplande amfibieëntunnels onder de Landskoutersesteenweg, die het natuurgebied Gondebeekvallei met de Driesbeek- en Molenbeekvallei meer stroomopwaarts zullen verbinden, zullen de kansen voor de uitbouw van duurzame amfibieënpopulaties in de vallei vergroten.
Dirk Fiers, conservator Natuurgebied Gondebeek – Natuurpunt Oosterzele: “ ‘Alles van waarde is weerloos’ (Lucebert 1974). Laat ons daarom de handen in elkaar slaan en onze kwetsbare natuur in Vlaanderen de extra steun geven die ze verdient en broodnodig heeft. Zo willen we met deze poel zorgen voor de verdere uitbouw van een duurzaam netwerk van amfibieënpoelen in de Gondebeekvallei.”
Rodeland: open ruimte met zichtbare terreinrealisaties
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme legde deze poel aan op een perceel van Natuurpunt Oosterzele. Het Regionaal Landschap geeft binnen haar werkingsgebied in een eerste fase advies aan de aanvragers van nieuwe poelen, o.a. ivm de geschiktheid van de locatie, de meerwaarde voor biodiversiteit en landschap,… Ze vraagt vervolgens de vergunning aan of biedt ondersteuning bij de aanvraag. Daarna voert ze de graafwerken uit met een ervaren aannemer en geeft tips voor het beheer.
Ook elders in de 4 Rodelandgemeenten wordt volop gewerkt aan poelen. Zo zal het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen dit najaar nog een nieuwe poel graven en vier bestaande poelen herstellen in Oosterzele en Gavere. En de gemeente Merelbeke legde een paar weken geleden haar 68ste poel aan sinds de start van het Poelenplan Merelbeke in 2005!
De 20 Rodelandpartners willen gebiedsgericht samenwerken aan het natuur- en landbouwlandschap in Rodeland waarbij de focus ligt op concrete terreinrealisaties. Het uitbreiden van het poelennetwerk in de Gondebeekvallei is daar een mooi voorbeeld van. Frederik De Buck, schepen van de gemeente Melle: “Het Rodelandproject is een prachtig voorbeeld van samenwerking over diverse grenzen heen. Over de grenzen van de gemeenten heen wordt er hier een project verwezenlijkt waarbij zowel natuurverenigingen als landbouworganisaties en educatieve partners elkaar vinden om samen in het belang van mens, dier en plant klimaat adaptieve projecten te realiseren.”
Rodeland is een landschapsproject op het grondgebied van de gemeenten Gavere, Melle, Merelbeke en Oosterzele. Overheden, natuur- en landbouworganisaties en onderzoeksinstellingen werken er samen om het landschap rond de Makegemse bossen, het Gentbos, het Aelmoeseneiebos en de beekvalleien van de Gondebeek, de Driesbeek en de Molenbeek te versterken en verder te ontwikkelen.
